Mới đây, Hiệp hội BĐS Tp.HCM (HoREA) đã có ý kiến xung quanh việc “thu hồi đất hai bên đường theo quy hoạch, tổ chức đấu giá hoặc đấu thầu để lựa chọn chủ đầu tư” của “Đề án Quản lý đất đai và phương hướng sử dụng đất đai hiệu quả trên địa bàn Tp.HCM”.
Về mặt tích cực, HoREA chỉ ra, Nhà nước thực hiện được mục tiêu phát triển hệ thống hạ tầng, đường giao thông, đi đôi với chỉnh trang đô thị theo quy hoạch, giúp phát triển kinh tế xã hội, tăng nguồn thu ngân sách thông qua tăng nguồn thu tiền sử dụng đất, thuế chuyển nhượng bất động sản, thuế thu nhập doanh nghiệp…
Nhà nước thu hồi đất lân cận hai bên đường giao thông để có quỹ đất, vừa phục vụ tái định cư tại chỗ, vừa để thực hiện các dự án vì lợi ích công cộng, vừa sử dụng các thửa đất dôi dư để đấu giá quyền sử dụng đất theo quy hoạch để lựa chọn nhà đầu tư, tạo nguồn thu cho ngân sách, thu hồi một phần nguồn vốn đã đầu tư cho dự án hạ tầng, giao thông.
Bên cạnh đó, việc này sẽ khắc phục được tình trạng phát sinh các căn nhà “siêu mỏng, siêu méo” cạnh tuyến đường chính, gây mất mỹ quan đô thị. Việc Nhà nước vừa thu hồi đất để làm đường giao thông, vừa đồng thời thu hồi đất lân cận hai bên đường theo cùng một chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư, theo HoREA chắc chắn sẽ đạt được những kết quả tích cực, như: Bồi thường công bằng, cùng mặt bằng giá cho tất cả mọi người có đất bị thu hồi trong phạm vi dự án;
Nhà nước có quỹ đất để thực hiện tái định cư tại chỗ, thực hiện được mục tiêu “an dân”; Các thửa đất bên trong sẽ không còn trường hợp “bỗng nhiên” trở thành đất mặt tiền đường giao thông, không còn xảy ra “xung đột” lợi ích với người có đất bị thu hồi.
Có thể thu hồi được toàn bộ, hoặc chí ít là một phần nguồn vốn ngân sách nhà nước đầu tư cho dự án phát triển hạ tầng, giao thông.
Về mặt khó khăn, theo Hiệp hội BĐS Tp.HCM, cần phải có nguồn vốn lớn hơn rất nhiều, để bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư trong trường hợp Nhà nước vừa thu hồi đất để làm đường giao thông, vừa đồng thời thu hồi đất lân cận hai bên đường, so với dự án chỉ giải phóng mặt bằng trong phạm vi lộ giới đường giao thông.
Người có đất bị thu hồi nằm ngoài ranh lộ giới, nhưng thuộc khu đất lân cận hai bên đường giao thông, thường có “tâm lý thiếu tích cực, thiếu tin tưởng”, do thực tiễn trước đây khi thực hiện một số dự án thu hồi đất để phát triển hạ tầng, giao thông, người có đất bị thu hồi không được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thỏa đáng, hoặc không được hoán đổi đất ngang giá, công bằng…
Cái khó nhất theo HoREA là việc tổ chức thực hiện cơ chế, chính sách bồi thường hỗ trợ tái định cư, đảm bảo thỏa đáng quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người có đất bị thu hồi, trước hết là phải đảm bảo nguyên tắc “ngang giá” và nguyên tắc “tái định cư tại chỗ”, để đạt được sự đồng thuận của các đối tượng bị thu hồi đất.
