Mary Ellen Pleasant có thể không phải là một cái tên quen thuộc với mọi người nhưng câu chuyện về con đường trở thành triệu phú của bà lại được tất cả doanh nhân vĩ đại của nước Mỹ biết đến.
Những năm 1800, Pleasant trở thành một trong những nữ triệu phú tự thân người Mỹ gốc Phi đầu tiên bất chấp những trở ngại mà bà phải đối mặt khi là một phụ nữ da đen. Thời điểm ấy, Pleasant sử dụng những hiểu biết vốn có của mình để xây dựng danh mục đầu tư khổng lồ được cho là có giá trị lên tới 30 triệu USD. Nếu tính theo giá trị hiện nay, khối tài sản này có giá trị hơn 800 triệu USD.
Chân dung Bà Mary Ellen Pleasant.
Làm người hầu để nghe “lỏm” lời khuyên đầu tư
Sinh năm 1814, Pleasant bị chia cắt khỏi bố mẹ ngay từ khi còn rất nhỏ. Bà phải tới làm người giúp việc cho một gia đình người da trắng ở Massachusetts – nơi việc sử dụng nô lệ đã bị cấm từ thế kỷ 18. Trong quãng thời gian ở đây làm việc, bà đã tự học đọc và viết nhưng chưa từng trải qua bất cứ trường lớp chính thức nào.
Khi Cơn sốt vàng California nổi lên (nhiều người đổ xô đến California để tìm vàng), Pleasant cũng “tây tiến”. Bà đến San Francisco vào năm 1852 và kiếm được công việc đầu bếp với tiền lương 500 USD một tháng – mức lương đáng kể cho một người giúp việc, đặc biệt là với một phụ nữ da màu vào thời kỳ này.
Đàn ông da trắng giàu có thường không chú ý đến những người phụ nữ da màu như Pleasant, do đó bà coi đây là lợi thế của mình. Tận dụng sự gần gũi và vô danh của mình, bà đã thu thập được vô vàn lời khuyên đầu tư có giá trị, bằng cách “nghe ngóng” các ông chủ nói chuyện.
Pleasant nghe lỏm các cuộc hội thoại làm ăn của chủ nhà, chủ yếu là những trùm khai thác mỏ và nhà tài chính giàu có, khi bà nấu ăn và phục vụ gia đình họ. Bà tiếp thu kiến thức để đầu tư tiền một cách khôn ngoan. Sau đó, bà sử dụng lợi nhuận thu được từ các khoản đầu tư để mua lại các tiệm giặt là và nhà trọ.
“Rất có thể bà ấy đã chọn nghề giúp việc làm vỏ bọc bởi bà ấy đã kiếm đủ tiền từ việc đầu tư”, Lynn Hudson – người viết cuốn hồi ký “The Making of ‘Mammy Pleasant’” – cho biết.
Khởi nghiệp từ giặt là, giàu lên nhờ bất động sản
Ở tuổi 38, Pleasant đã đầu tư phần lớn tiền lương và tiền tiết kiệm của mình vào lĩnh vực bất động sản và bất cứ cơ hội nào mà bà nghe tới, bao gồm cả khai thác mỏ vàng và mỏ bạc.
Là một người phụ nữ da màu gốc Phi trong thế kỷ 19, Pleasant không dám khoe khoang về khối tài sản của mình, nhưng cũng không hoàn toàn im lặng. Bà đã xây một biệt thự gồm 30 phòng có trị giá 100.00 USD vào thời điểm đó (tương đương 2,4 triệu USD ngày nay) tại San Francisco. Trong cuốn hồi ký về bà, nhà sử học Lynn Hudson đã miêu tả khối bất động sản như một “biệt phủ thời Victoria nhiều tầng cực kỳ sang trọng với sân vườn rất rộng”.
Căn biệt thự như một cung điện nguy nga của Bà Pleasant
Ngoài căn biệt thự này, bà cũng sở hữu nhiều tòa nhà khác như trang trại rộng gần 400 héc-ta tại Thung lũng Sonoma ở phía Đông Bắc San Francisco. Vì thế, bà phải đối mặt với nhiều tin đồn cay nghiệt, chẳng hạn như bà là tình nhân của Bell, nhà trọ bà xây thật ra là nhà thổ hoặc bà dùng tà thuật.
Trang trại của Pleasant ngày nay.
Bà sở hữu cổ phần của các nhà hàng, nhà máy sữa và ngân hàng Wells Fargo. Bà hợp tác với một nhân viên ngân hàng da trắng có tên Thomas Bell. Các nhà sử học tin rằng Pleasant đã thực hiện các thương vụ dưới tên Bell nhằm vượt qua rào cản đối với phụ nữ da màu.
Hai người duy trì mối quan hệ hợp tác kinh doanh lâu dài, một số người nghi ngờ họ còn có quan hệ tình ái. Họ sở hữu khối tài sản ước tính hơn 30 triệu USD (864 triệu USD theo thời giá ngày nay).
Một số bài báo viết về bà Pleasant trên tờ The Call và The San Francisco Call.
Hỗ trợ phong trào bãi nô và bất hủ với câu nói “Tôi thà làm một xác chết còn hơn làm một kẻ hèn nhát”
Khi tài sản và vị thế của Pleasant ở San Francisco (Mỹ) đã vững chắc, bà công khai chỉ trích các vấn đề liên quan đến quyền công dân, bao gồm vụ kiện 2 công ty sản xuất xe hơi vì phân biệt chủng tộc.
Pleasant tích cực hỗ trợ cho phong trào bãi nô. Bà giúp nô lệ trốn thoát qua Đường sắt Ngầm (mạng lưới đường trốn và nhà an toàn để các nô lệ gốc Phi chạy trốn tới các bang tự do và Canada) và chống lại phân biệt chủng tộc thông qua các vụ kiện tụng.
“Tất cả những gì người Mỹ gốc Phi biết là nếu họ muốn thứ gì, họ có thể tìm đến bà ấy và Pleasant sẽ sử dụng ảnh hưởng của mình để giúp đỡ”, Susheel Bibbs, người đã nghiên cứu về Pleasant hơn hai thập kỷ, nói.
Tuy nhiên, Pleasant không giữ được khối tài sản của mình. Bà đã sống chung trong biệt thự với đối tác kinh doanh Bell và vợ ông ta. Khi Bell qua đời năm 1892 vì ngã cầu thang, nhiều người cáo buộc Pleasant giết người.
Vợ của Bell kiện Pleasant để đòi số tài sản được đăng ký dưới tên Bell và thắng kiện, khiến Pleasant gần như “không xu dính túi”. Cuối cùng, Pleasant chết năm 1904 trong một căn hộ tồi tàn.
Bà Pleasant những năm cuối đời.
Dù vậy, Mary Ellen Pleasant được nhớ đến là người phụ nữ dám nghĩ dám làm, bắt đầu từ con số 0 nhưng đã khôn ngoan tích lũy được một gia tài và phá vỡ các rào cản, đúng như câu nói nổi tiếng của bà: “Tôi thà làm một xác chết còn hơn làm một kẻ hèn nhát”.
